Güneşten kaynaklı bir koronal kütle atımı (CME) 05/11/2023 gecesi G3 seviyesinde Jeomanyetik fırtınaya neden oldu. Fırtınanın Kp seviyesi “7” (G3) seviyesine ulaştı. Kp seviyesi fırtınanın şiddeti ile auroraların görüleceği enlemin daha düşük (Kuzey için güneyde) olacağı anlamına gelmekte. Kp’nin maksimum değeri “9” (G5).
NOAA’nın uyarısı.
Kp seviyesine göre gözlem enlemleri.
Fırtınanın Kp-8 seviyesine ulaşmasıyla Türkiye’nin kuzeyindeki illerde Kuzey yönünde kuzey ışıkları görülebilir duruma geldi.
Gözlemlenen kuzey ışık rengi “Kırmızı” olması, oksijen etkileşimini göstermekte ve etkileşim yüksekliği 240km‘lere kadar ulaşabilmekte, bu nedenle kuzeyimizdeki ülkeler üzerinde gerçekleşen kuzey ışıkları bize göre düşük açılarda gözlemlenebilmektedir.
Örnek gözlemler;
Van (05/11/2023) (Yükseklik ve ışık kirliliğinin az olması nedeniyle düşük açılarda)
Ordu (05/11/2023)
Yalova/İstanbul (05/11/2023)
Olaya neden olan Koronal Kütle Atımı (CME)
İlgili Koronal Kütle Atımı (CME)/Filament.
İlk Temas (Türkiye saati ile 06/11/2023 00:00)
Türkiye için maksimum etki durumu (Tahmin modeli)
İçinde bulunduğumuz Güneş Döngüsü 25 beklenenden oldukça şiddetli geçmektedir. Tepe noktaya Temmuz 2025’de beklenen döngüde, aktif bulunduğumuz aktivite değeri beklenen değeri neredeyse 1,5 kat geçmiş bulunmakta, bunun anlamı tepe değere yaklaştıkça (gün ve gün) kuzey ışıklarının görülme sıklığı arttığı gibi, jeomanyetik fırtına kaynaklı olumsuz etkilerin oluşma olasılığı da artmaktadır.
Örneğin: Enerji nakil hatlarında arızalar (özellikle yüksek gerilim ile ilişkili trafolar), uydu iletişim arızaları, uydu kayıpları, GPS (Küresel Konum Belirleme) problemleri, Petrol boru hatlarında (uzun metal borulardaki endüksiyon kaynaklı) problemler, vb. Şiddeti belirleyen alt iki parametre; Parçacıkların hızı (patlama/atım şiddeti) ve parçacık yoğunluğu.
Kp değeri Dünya manyetik alanındaki dalgalanmanın seviyesini belirlemekte. Değer ne kadar büyük olursa dalgalanma/yer değiştirme o ölçüde büyük olmakta. Yer değiştirmenin hızını ne kadar büyük olursa o ölçüde endüksiyon miktarı da büyük olacaktır.
En tehlikeli iki etkiler; Trafo kayıplarının çok sayıda olması ve ciddi elektrik kesintileri. Uyduların devre dışı kalması, uydu sürüklenmeleri ve zincirleme uydu-uydu etkileşimleri.
Kuzey Işık Gözlemi (Aurora Borealis) gözlemi için;
- NOAA sitesinden Aurora şiddet ve olası aktivite seviyelerini takip edebilirsiniz; > https://www.swpc.noaa.gov/communities/aurora-dashboard-experimental
- NOAA Aurora Tahmin > https://www.swpc.noaa.gov/products/aurora-30-minute-forecast
Güncelleme (08/11/2023)
Dünya genelini etkileyen jeomanyetik fırtınadan kaynaklı gerçekleşen aurora aktivitesi (tartışmalı bir konu); “SAR Arc” olarak tanımlanmıştır.
SAR Arc > “Stable Auroral Red arcs” (“Kararlı Auroral Kırmızı yaylar”) olarak tanımlanmakta ve Dünya genelini etkilemektedir.
- SAR ve STEVE ile ilgili ek bilgi için;
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2022GL101205
