Bir Güneş lekesinin Dünya boyutları ile karşılaştırılması
Güneş Lekesi Nedir?; Güneş üzerinde koyu renkli bölgelerin ilk olarak gözlemlenmesi Çinli Astronomlar tarafından gerçekleştirilmiştir. 1611 yılında teleskopun keşfi ile Güneş lekeleri düzenli olarak gözlemlenmeye başlanmıştır. Bu tarihlerde Güneş lekesi gözlemlerini Goldsmid (Hollanda), G.Galilei (İtalya), Ch. Scheiner (Almanya) ve Harriot (İngiltere) tarafından gerçekleştirilmiştir. (;akt: Hanslmeier 2004)
Güneş lekeleri konusunda ilk yayın Goldsmid (;akt: Hanslmeier 2004) tarafından yapılmıştır. 1612 yılında Galileo tarafından Güneş lekeleri hakkında makale yazmıştır. Makalede, Galileo Güneş lekelerinin, Güneşin düşük enlemlerinde ve ekvatorun iki tarafında bulunduğunu, kutup bölgelerinde ise bulunmadığını belirtmiştir.
Günümüzde Güneş üzerindeki birincil çalışma alanı Güneş lekeleri üzerine olmaktadır. Güneş lekeleri, uydu ve yer gözlem sistemleri yardımıyla yılın her günü takip edilmekte, elde edilen veriler araştırmacılar tarafından incelenmektedir.
Güneş lekesi, Güneşin fotosfer (ışık küre) katmanında oluşan görece soğuk manyetik anomalilerdir. Soğukluğun oluştuğu Güneş lekesinde, manyetik alan ilmekleri konveksiyon katmanını aşarak fotosferden dışarı çıkmaktadır. Leke bölgelerinde yükselen manyetik akı, ilmekler oluşturarak Güneş atmosferi içinde, yüzeyden 300.000 ~ 350.000 km yüksekliğe kadar uzanır. Görece soğukluğun, yani parlaklığın sebebi ise manyetik alanın fotosferdeki ışınım miktarını azaltmasından kaynaklanmaktadır.
Güneş lekeleri ağırlıklı olarak Güneşin ekvator bölgesi yakınlarında ortaya çıkar. Bunun sebebi Güneşin dönme hızının ekvatoral bölgede, diğer enlemlere ve enlemsel derinliğe göre çok yüksek olmasıdır.
Güneş lekesi “Umbra” adı verilen koyu bir bölge ile onu çevreleyen daha açık renkli “penumbra” bölgesinden oluşmaktadır. Umbranın merkezinde manyetik alan en yüksek değerini alır. Bölgedeki koyuluk bir nevi manyetik soğutmadan kaynaklanmaktadır. Çünkü, fotosfer üzerindeki yüklü parçacıklar yüzeyden sökülerek etkileşim miktarını bağıl olarak azaltmakta, bunun sonucunda Güneş yüzeyinde bu bölge koyu olarak görülmektedir. Umbra üzerindeki sıcaklık 4000 K civarındadır.
Umbranın yarıçapı 10.000 km ~20.000 km, Penumbranın yarıçapı 10.000 km ~ 15.000 km arasında değişmektedir. Leke gözlemlerinde, lekenin Güneşin kendi ekseni etrafında dönmesinden dolayı doğudan batıya doğru hareket ettiği gözlemlenir. Bu hareket hızı Güneş ekvatoru çevresinde 27,7 gün, 40° enlemlerde 28,6 gündür.
1908 yılında Hale tarafından Güneş spektrumunda çift çizgiler gözlemlenmiştir. Daha sonra bu çizgilerin güçlü manyetik alanın etkisiyle zeeman etkisine maruz kalmış atomların spektrumu olduğu anlaşılmıştır (;akt: Hanslmeier 2004).
Güneşin Lekelerinin Manyetik olarak nasıl kutuplandığı görülmektedir
Güneş lekesi üzerinde zeeman yarılması
Güneş lekesinin sembolik kutuplanması
Güneş Lekelerinin Sınıflandırılması; Güneş lekelerinin sınıflandırılması için birkaç adet metot bulunmaktadır. Bunlardan en fazla kullanılanları;
Waldmeimer Sınıflandırılması,
McIntosh Sınıflandırılması ( Değiştirilmiş Zurich Sınıflandırması),
Mount Wilson Manyetik Sınıflandırılmasıdır.
Kaynak: Haziran 2007-Haziran 2008 dönemindeki güneş aktiviteleri ve dünyaya olan etkilerinin incelenmesi. / Nazım Karadağ
|
____ Innovation Science Labs ____
|
